اجرای هفت‌شب تعزیه‌خوانی در فرهنگ‌سرای بهشت مشهد | لزوم ایجاد پایگاه دائمی تعزیه در شهر

به گزارش شهرآرانیوز، با فرارسیدن ایام سوگواری سالار شهیدان، برنامه‌های تعزیه‌خوانی به عنوان یکی از اصیل‌ترین گونه‌های نمایش مذهبی ایرانی، بار دیگر در سطح شهر مشهد جان گرفته است. فرهنگ‌سرای بهشت در شب‌های محرم میزبان اجرای تعزیه‌هایی با مضامین عاشورایی شده و گروهی از هنرمندان آیینی، این هنر نمایشی دینی را با شور و اهتمام برگزار می‌کنند.

سیدمحمد کاظمی، پژوهشگر حوزه تعزیه و از فعالان باسابقه این عرصه، در گفت‌وگو با خبرنگار شهرآرانیوز به تشریح جزئیات برنامه‌های امسال، اهمیت تعزیه در انتقال مفاهیم دینی و ضرورت حمایت نهاد‌های فرهنگی از این هنر ماندگار پرداخت.

اجرای هفت‌شب تعزیه در فرهنگ‌سرای بهشت

کاظمی درباره برنامه اجرایی امسال گفت: تعزیه‌خوانی در فرهنگ‌سرای بهشت از ششم تیر ۱۴۰۴ آغاز شده و تا دوازدهم تیرماه، به مدت هفت شب، هر شب از ساعت ۸ تا ۱۰ شب در محوطه باز این فرهنگ‌سرا برگزار می‌شود.

وی افزود: در این دو ساعت، نسخه‌هایی از تعزیه با مضامین مختلف عاشورایی اجرا می‌شود که با استقبال خوب مردم همراه بوده است.

کاظمی اشاره کرد: این سومین دوره‌ای است که ما در این مکان اجرای تعزیه داریم. اولین دوره به‌صورت پراکنده و در قالب طرح «شرح شیدایی» شهرداری مشهد برگزار شد و دو دوره اخیر به‌صورت متمرکز در فضای فرهنگ‌سرای بهشت بوده است؛ البته پیش از آن نیز در مکان‌های مختلف شهر، بسته به دعوت ارگان‌ها یا نهاد‌های فرهنگی، اجرا‌هایی داشتیم.

تعزیه، هنری با ریشه‌های عمیق در تاریخ ایران

هنرمند تعزیه‌خوان با اشاره به پیشینه تعزیه‌خوانی در ایران گفت: تعزیه یکی از قدیمی‌ترین اشکال نمایش آیینی در ایران است که ریشه‌های آن به دوره صفویه بازمی‌گردد و در دوره قاجار، به‌ویژه در زمان ناصرالدین‌شاه، به اوج خود می‌رسد. اما در دوران پهلوی اول به دلیل محدودیت‌های مذهبی، اجرای آن با دشواری همراه می‌شود و بیشتر به‌صورت مخفیانه ادامه پیدا می‌کند. پس از پیروزی انقلاب اسلامی، تعزیه دوباره احیا شد، گرچه در این چهار دهه فرازوفرود‌هایی را تجربه کرده است.

وی تأکید کرد: امروز ما وظیفه داریم این میراث گران‌سنگ را باقوت حفظ و به نسل بعد منتقل کنیم؛ چراکه تعزیه صرفاً یک نمایش نیست، بلکه بخشی از هویت فرهنگی و مذهبی ماست.

در ادامه حتما بخوانید هیئتی برای تمام سنین در حاشیه شهر | انتقال مفاهیم دینی به نوجوانان با تعزیه‌خوانی + فیلم

تعزیه فقط برای محرم نیست

کاظمی درباره تنوع موضوعی تعزیه‌ها گفت: تعزیه فقط مختص ماه محرم نیست. برای دیگر مناسبت‌های مذهبی هم نسخه‌هایی از تعزیه وجود دارد؛ مثل جنگ خندق، شهادت حضرت حمزه، غدیرخم، عروسی حضرت زهرا(س) و... متأسفانه این ظرفیت‌ها چندان موردتوجه قرار نگرفته‌اند و اجرای تعزیه اغلب به دهه محرم و صفر محدود شده است؛ لذا ما نیاز به حمایت داریم تا بتوانیم این نمایشنامه‌ها را در طول سال نیز زنده نگه داریم.

کارکرد فرهنگی، تربیتی و نمایشی تعزیه

این پژوهشگر حوزه تعزیه با اشاره به ابعاد چندگانه این هنر گفت: تعزیه تلفیقی از سه عنصر مهم مفاهیم مذهبی، نمایش و موسیقی سنتی است. برخی از اساتید معتقدند بخش‌هایی از دستگاه‌های آوازی موسیقی ایرانی، ریشه در اجرای تعزیه دارند. در زمان‌هایی که امکان برگزاری تئاتر یا رسانه‌های مدرن نبود، مفاهیم دینی از طریق تعزیه منتقل می‌شد و این هنر هنوز هم ظرفیت عظیمی برای انتقال معرفت و پیام‌های عاشورایی دارد.

وی تأکید کرد: متأسفانه در حال حاضر بیشتر توجه به اجرای صرف تعزیه معطوف شده و کمتر به جنبه‌های معرفتی و تأثیرگذاری تربیتی آن توجه می‌شود. این موضوع نیازمند آسیب‌شناسی دقیق و پژوهش عمیق است.

کاظمی به کمبود امکانات برای اجرای این هنر آیینی در مشهد اشاره کرد و گفت: مشهد با همه ظرفیت‌های فرهنگی‌اش، هنوز فاقد یک پایگاه دائمی برای تعزیه‌خوانی است. شهرداری تنها نهادی است که در سال‌های اخیر به‌صورت جدی پای کار آمده، اما دیگر نهاد‌های فرهنگی مانند اداره‌کل ارشاد اسلامی، سازمان تبلیغات یا انجمن‌های نمایشی تقریباً حمایتی از این عرصه ندارند.

وی افزود: تعزیه از دل مردم است، سفارشی نیست، مردم با آن بزرگ شده‌اند و نسبت‌به آن تعلق خاطر دارند. لازم است حداقل یکی از فرهنگ‌سرا‌های مشهد به‌طور دائم برای تمرین، اجرا و آموزش تعزیه اختصاص پیدا کند. اگر این روند حمایتی ادامه نیابد، ممکن است چند سال دیگر هیچ گروه فعالی در مشهد باقی نماند.

لازم به یادآوری است برنامه تعزیه‌خوانی در فرهنگ‌سرای بهشت مشهد تا دوازدهم تیرماه ادامه دارد. علاقه‌مندان می‌توانند هر شب از ساعت ۲۰ تا ۲۲ در محوطه فرهنگ‌سرا حضور یابند و از این هنر سنتی و معنوی بهره‌مند شوند.